COMMAND PROMPT TEMEL VE İLERİ DÜZEY ANLATIM
Command Prompt komutlarını anlatmaya başlamadan önce, MS-DOS komut türlerine değinelim. Komut İstemi'nde 3 tür komut vardır. Bunlar:
1) İç Komutlar: Açılışta Command.com dosyası ile RAM belleğe yüklenilen ve çok sık kullanılan komutlardır. Kullanıcı tarafından hiçbir şekilde silinemezler.2) Dış Komutlar: Depolama birimi (genellikle sabit disk) üzerinde çalışabilir dosya olarak bulunurlar. Çok sık kullanılmayan komutlardır. Kullanıcı tarafından silinebilirler. Silindiklerinde kullanılmaz duruma gelirler.3) Joker Karakterler: DOS işletim sistemi komutlarının yanında kullanılan karakterlerdir. Örneğin;*: Tüm karakterler yerine geçer ve birden fazla karakter yerine kullanılabilir.?: Tek bir karakter yerine geçer ve birden fazla karakter yerine kullanılamaz.
COMMAND PROMPT KOMUTLARI NELERDİR?
Şimdi de Komut İstemi'nde sıklıkla kullanılan temel komutlara bir bakalım.
1. CLS KOMUTU NEDİR, NE İŞE YARAR?
İngilizce açılımı "CLear Screen", Türkçe çevirisi "Ekranı Temizle" olan bu komut, çalışma ekranını temizlemek için kullanılır. Komut göstergecini ve imleci birinci satıra getirir.
2. DATE KOMUTU NEDİR, NE İŞE YARAR?
Türkçe çevirisi "Tarih" olan bu komut, sistem tarihini görüntülemek ve değiştirmek için kullanılır.
3. TIME KOMUTU NEDİR, NE İŞE YARAR?
Türkçe çevirisi "Zaman" olan bu komut, sistem saatini görüntülemek ve değiştirmek için kullanılır.
4. VER KOMUTU NEDİR, NE İŞE YARAR?
İngilizce açılımı "VERsion", Türkçe çevirisi "Sürüm" olan bu komut, kullanılan işletim sistemin sürümünü göstermek için kullanılır.
5. VOL KOMUTU NEDİR, NE İŞE YARAR?
İngilizce açılımı "VOLume" olan bu komut, disk veya disketin etiketlerini ve seri numarasını göstermek için kullanılır. "vol [sürücü:]" şeklinde kullanılır.
6. LABEL KOMUTU NEDİR, NE İŞE YARAR?
Türkçe çevirisi "Etiket" olan bu komut, disk veya disketin etiketlerini ve birim adını değiştirmek için kullanılır. "label [sürücü:][etiket]" şeklinde kullanılır. Kullanılışına örnek verecek olursak; eğer D: sürücüsüne "kurtarma sürücüsü" etiketini vermek istiyorsak, "label D: Backup" gibi bir komut girmemiz gerekir.
7. DIR KOMUTU NEDİR, NE İŞE YARAR?
İngilizce açılımı "DIRectory", Türkçe çevirisi "Dosyaları Listele" olan bu komut, bulunulan klasör içerisinde bulunan dosya ve klasörleri listelemek için kullanılır. Herhangi bir dosyanın bir klasörde bulunup bulunmadığı veya adı, uzantısı ve boyu gibi bazı özellikleri öğrenilmek istendiğinde bu komut kullanılır. Alt klasörlerin adlarının yanında klasör olduklarını belirten 'DIR' sözcüğü bulunur. Bulunulan klasör yerine bir başka klasör de adı verilerek listelenebilir. Bir dosya adı verildiğinde ise sadece o dosyaya ait bilgiler ekranda görünür. DIR komutunun bir çok parametresi vardır. İsterseniz onlara bir bakalım:
/P: İngilizce açılımı "Page", Türkçe çevirisi "Sayfa" olan bu parametre, dosya ve klasörlerin sayfa sayfa listelenmesini sağlar.
/W: Dosya ve klasörleri 5 sütun halinde yan yana listelemek için kullanılan bir parametredir.
/O: İngilizce açılımı "sOrt", Türkçe çevirisi "Sırala" olan bu parametre, dosya ve klasörleri belirli kriterlere göre sıralı bir şekilde listelemek için kullanılır. /O parametresi yalnız başına kullanılmaz. Yanında sıralama kriterleri harf olarak belirtilmelidir. Bu kriterler şunlardır:
e: İngilizce açılımı "Extented", Türkçe çevirisi "Uzantı" olan bu harf, uzantıya göre küçükten büyüğe (A...Z) sıralı liste oluşturmak için kullanılır. Komut dizisi "DIR /Oe" şeklinde yazılır.
n: İngilizce açılımı "Name", Türkçe çevirisi "İsim" olan bu harf, dosya isimlerine göre küçükten büyüğe (A...Z) sıralı liste oluşturmak için kullanılır. Komut dizisi "DIR /On" şeklinde yazılır.
s: İngilizce açılımı "Size", Türkçe çevirisi "Boyut" olan bu harf, dosya boyutlarına göre küçükten büyüğe doğru sıralı liste oluşturmak için kullanılır. Komut dizisi "DIR /Os" şeklinde yazılır.
d: İngilizce açılımı "DATE", Türkçe çevirisi "Tarih" olan bu harf, dosya tarihlerine göre eski tarihten yeniye doğru sıralı liste oluşturmak için kullanılır. Komut dizisi "DIR /Od" şeklinde yazılır.
Sıralama işlemini ters yönde yapmak için sıralama kriterinin önüne "–" işareti getirilir. Örnek verecek olursak; "DIR /O-n" komut dizisi, isme göre büyükten küçüğe (Z…A) sıralı liste oluşturur. Aynı şekilde "DIR /O-d" komut dizisi de, yeni tarih başta olmak üzere sıralı liste oluşturur.
/A: İngilizce açılımı "Attribute", Türkçe çevirisi "Nitelik" olan bu parametre, dosyaları niteliklerine göre listeler. Bu listelemede dosyalar 4 niteliğe sahip olabilir. Bu kriterlere ve kullanımlarına bir göz atalım:
h: İngilizce açılımı "Hidden", Türkçe çevirisi "Gizli" olan bu harf, sadece gizli dosyaları listelemek için kullanılır. Komut dizisi "DIR /Ah" şeklinde yazılır.
a: İngilizce açılımı "Archive", Türkçe çevirisi "Arşiv" olan bu harf, sadece arşiv dosyalarını listelemek için kullanılır. Komut dizisi "DIR /Aa" şeklinde yazılır.
s: İngilizce açılımı "System", Türkçe çevirisi "Sistem" olan bu harf, sadece sistem dosyalarını listelemek için kullanılır. Komut dizisi "DIR /As" şeklinde yazılır.
r: İngilizce açılımı "Read Only", Türkçe çevirisi "Sadece Okunabilir" olan bu harf, sadece okunabilir dosyaları listelemek için kullanılır. Komut dizisi "DIR /Ar" şeklinde yazılır.
/B: Dosya ve klasörleri bir sütun halinde; boyut, tarih ve saat gibi özel bilgilerini göstermeden listelemek için kullanılır.
/L: İngilizce açılımı "Little", Türkçe çevirisi "Küçük" olan bu parametre, dosya ve klasörleri küçük harfle listelemek için kullanılır.
/S: İngilizce açılımı "Search", Türkçe çevirisi "Arama" olan bu parametrenin çok önemli 2 görevi vardır. Bunlardan ilki; bir klasörü tüm alt klasörleriyle beraber listelemektir. Örneğin; komut satırına "C:\Windows>DIR /S" komutunu girdiğinizde, Windows klasörünü tüm alt klasörleriyle beraber listeler. Yani alt klasörlerin içeriğini de gösterir. Bu parametrenin ikinci görevi ise; sabit diskte herhangi bir dosyayı aramaktır. Örneğin; komut satırına "C:\>DIR slobada.exe /S" komutunu girdiğinizde, "slobada.exe" dosyasını sabit diskte arar; bulursa yerini gösterir.
DIR komutunun birlikte kullanıldığı parametrelere baktıktan sonra, bir de komutun karışık ve ileri düzey kullanımı ile örnekler verelim:
"C:\>DIR *.exe /On /p" komut dizisi; sabit diskin ana klasöründeki uzantısı exe olan dosyaları isme göre sıralı bir şekilde listeler.
"A:\SLOBADA>DIR /Ah /Os /w" komut dizisi; diskette bulunan Slobada klasörü altındaki gizli dosyaları boyutuna göre küçükten büyüğe sıralı şekilde ve 5 sütun halinde listeler.
"C:\> DIR A*.* /s" komut dizisi; sabit diskte isminin baş harfi A olan dosyaları arar ve yerlerini gösterir.
"C:\> DIR A???.Bat /Ar /Od /p" komut dizisi; sabit diskin ana klasöründeki isminin baş harfi A olan ve ismi 4 harften oluşan, uzantısı bat olan sadece okunabilir dosyaları tarihe göre sıralı bir şekilde sayfa sayfa listeler.
/W: Dosya ve klasörleri 5 sütun halinde yan yana listelemek için kullanılan bir parametredir.
/O: İngilizce açılımı "sOrt", Türkçe çevirisi "Sırala" olan bu parametre, dosya ve klasörleri belirli kriterlere göre sıralı bir şekilde listelemek için kullanılır. /O parametresi yalnız başına kullanılmaz. Yanında sıralama kriterleri harf olarak belirtilmelidir. Bu kriterler şunlardır:
e: İngilizce açılımı "Extented", Türkçe çevirisi "Uzantı" olan bu harf, uzantıya göre küçükten büyüğe (A...Z) sıralı liste oluşturmak için kullanılır. Komut dizisi "DIR /Oe" şeklinde yazılır.
n: İngilizce açılımı "Name", Türkçe çevirisi "İsim" olan bu harf, dosya isimlerine göre küçükten büyüğe (A...Z) sıralı liste oluşturmak için kullanılır. Komut dizisi "DIR /On" şeklinde yazılır.
s: İngilizce açılımı "Size", Türkçe çevirisi "Boyut" olan bu harf, dosya boyutlarına göre küçükten büyüğe doğru sıralı liste oluşturmak için kullanılır. Komut dizisi "DIR /Os" şeklinde yazılır.
d: İngilizce açılımı "DATE", Türkçe çevirisi "Tarih" olan bu harf, dosya tarihlerine göre eski tarihten yeniye doğru sıralı liste oluşturmak için kullanılır. Komut dizisi "DIR /Od" şeklinde yazılır.
Sıralama işlemini ters yönde yapmak için sıralama kriterinin önüne "–" işareti getirilir. Örnek verecek olursak; "DIR /O-n" komut dizisi, isme göre büyükten küçüğe (Z…A) sıralı liste oluşturur. Aynı şekilde "DIR /O-d" komut dizisi de, yeni tarih başta olmak üzere sıralı liste oluşturur.
/A: İngilizce açılımı "Attribute", Türkçe çevirisi "Nitelik" olan bu parametre, dosyaları niteliklerine göre listeler. Bu listelemede dosyalar 4 niteliğe sahip olabilir. Bu kriterlere ve kullanımlarına bir göz atalım:n: İngilizce açılımı "Name", Türkçe çevirisi "İsim" olan bu harf, dosya isimlerine göre küçükten büyüğe (A...Z) sıralı liste oluşturmak için kullanılır. Komut dizisi "DIR /On" şeklinde yazılır.
s: İngilizce açılımı "Size", Türkçe çevirisi "Boyut" olan bu harf, dosya boyutlarına göre küçükten büyüğe doğru sıralı liste oluşturmak için kullanılır. Komut dizisi "DIR /Os" şeklinde yazılır.
d: İngilizce açılımı "DATE", Türkçe çevirisi "Tarih" olan bu harf, dosya tarihlerine göre eski tarihten yeniye doğru sıralı liste oluşturmak için kullanılır. Komut dizisi "DIR /Od" şeklinde yazılır.
Sıralama işlemini ters yönde yapmak için sıralama kriterinin önüne "–" işareti getirilir. Örnek verecek olursak; "DIR /O-n" komut dizisi, isme göre büyükten küçüğe (Z…A) sıralı liste oluşturur. Aynı şekilde "DIR /O-d" komut dizisi de, yeni tarih başta olmak üzere sıralı liste oluşturur.
h: İngilizce açılımı "Hidden", Türkçe çevirisi "Gizli" olan bu harf, sadece gizli dosyaları listelemek için kullanılır. Komut dizisi "DIR /Ah" şeklinde yazılır.
a: İngilizce açılımı "Archive", Türkçe çevirisi "Arşiv" olan bu harf, sadece arşiv dosyalarını listelemek için kullanılır. Komut dizisi "DIR /Aa" şeklinde yazılır.
s: İngilizce açılımı "System", Türkçe çevirisi "Sistem" olan bu harf, sadece sistem dosyalarını listelemek için kullanılır. Komut dizisi "DIR /As" şeklinde yazılır.
r: İngilizce açılımı "Read Only", Türkçe çevirisi "Sadece Okunabilir" olan bu harf, sadece okunabilir dosyaları listelemek için kullanılır. Komut dizisi "DIR /Ar" şeklinde yazılır.
/B: Dosya ve klasörleri bir sütun halinde; boyut, tarih ve saat gibi özel bilgilerini göstermeden listelemek için kullanılır.a: İngilizce açılımı "Archive", Türkçe çevirisi "Arşiv" olan bu harf, sadece arşiv dosyalarını listelemek için kullanılır. Komut dizisi "DIR /Aa" şeklinde yazılır.
s: İngilizce açılımı "System", Türkçe çevirisi "Sistem" olan bu harf, sadece sistem dosyalarını listelemek için kullanılır. Komut dizisi "DIR /As" şeklinde yazılır.
r: İngilizce açılımı "Read Only", Türkçe çevirisi "Sadece Okunabilir" olan bu harf, sadece okunabilir dosyaları listelemek için kullanılır. Komut dizisi "DIR /Ar" şeklinde yazılır.
/L: İngilizce açılımı "Little", Türkçe çevirisi "Küçük" olan bu parametre, dosya ve klasörleri küçük harfle listelemek için kullanılır.
/S: İngilizce açılımı "Search", Türkçe çevirisi "Arama" olan bu parametrenin çok önemli 2 görevi vardır. Bunlardan ilki; bir klasörü tüm alt klasörleriyle beraber listelemektir. Örneğin; komut satırına "C:\Windows>DIR /S" komutunu girdiğinizde, Windows klasörünü tüm alt klasörleriyle beraber listeler. Yani alt klasörlerin içeriğini de gösterir. Bu parametrenin ikinci görevi ise; sabit diskte herhangi bir dosyayı aramaktır. Örneğin; komut satırına "C:\>DIR slobada.exe /S" komutunu girdiğinizde, "slobada.exe" dosyasını sabit diskte arar; bulursa yerini gösterir.
8. MD KOMUTU NEDİR, NE İŞE YARAR?
İngilizce açılımı "Make Directory", Türkçe çevirisi "Klasör Yarat" olan bu komut, klasör oluşturmak için kullanılır. Genel kullanımı MD <"Klasör İsmi"> şeklindedir. Bu komut girildiğinde yaratılan klasör elbette henüz boş durumdadır. Kullanıcılar bütün dosyalarını aynı yerde bulundurmak yerine, onları belli gruplara ayırıp, her bir grubu bu komutla yaratacakları ayrı bir klasörlerde tutabilirler. Örneğin; "MD Slobada" komutu ile ana dizinde Slobada isimli bir klasör açıldıktan sonra, "MD Slobada\Teknoloji", "MD Slobada\Teknoloji\CommandPrompt" gibi alt dizinler de oluşturulabilir.
9. CD KOMUTU NEDİR, NE İŞE YARAR?
İngilizce açılımı "Change Directory", Türkçe çevirisi "Klasör Değiştir" olan bu komut, işlem yapılan klasörü değiştirmek, yani başka bir klasörün içine girmek için kullanılır. Üç türlü kullanımı vardır. Bunlara bir bakalım:
CD Klasörİsmi: Sade kullanımdır. Belirtilen klasöre gitmenizi sağlar. Örneğin; CD Slobada yazarsanız, istemci Slobada klasörüne gider ve komut satırının solunda o klasörün adı bulunur.
CD..: Eğer klasör ismi yerine iki nokta koyarsanız, bulunduğunuz klasörden bir üst klasöre gitmenizi sağlar. Örneğin, istemci Slobada klasörünün Teknoloji alt başlığında işlem yapıyorsa, bu komutu girdiğinizde Slobada klasörüne geçecektir.
CD \: Hangi klasörde bulunulursa bulunulsun direkt ana klasöre geçmek için kullanılır.
CD..: Eğer klasör ismi yerine iki nokta koyarsanız, bulunduğunuz klasörden bir üst klasöre gitmenizi sağlar. Örneğin, istemci Slobada klasörünün Teknoloji alt başlığında işlem yapıyorsa, bu komutu girdiğinizde Slobada klasörüne geçecektir.
CD \: Hangi klasörde bulunulursa bulunulsun direkt ana klasöre geçmek için kullanılır.
10. DEL KOMUTU NEDİR, NE İŞE YARAR?
İngilizce açılımı "Delete", Türkçe çevirisi "Sil" olan bu komut, dosya silmek için kullanılır. Genel kullanımı DEL <"Dosyaİsmi/JokerKarakterler"> şeklindedir. Dosya ismi ile kullanımına örnek verecek olursak; "DEL Slobada.exe" bulunulan klasördeki Slobada.exe dosyasını siler. Joker karakter kullanımında ise; "DEL *.EXE" bulunulan klasördeki uzantısı EXE olan tüm dosyaları siler. Eğer uzantıyı da joker karakterle belirtirseniz, örneğin "DEL *.*" komutu gibi, bulunulan klasördeki uzantısı ne olursa olsun tüm dosyaları siler. Tehlikeli bir komuttur.
ÖNERİ: DEL komutu ile klasör silinemez, sadece dosya silinebilir. Bir dosya silindiğine sadece içindekiler silinmez, dosya tümüyle yok olur. Bazı koşullarda silinen bir dosyanın kurtarılması özel bazı programlar aracılığıyla mümkün olabilmektedir. Ancak bu programlar her yerde bulunmamakta ve kurtarma işlemlerini her zaman başarıyla gerçekleştirememektedirler. O yüzden bu komut dikkatli kullanılmalı ve önemli dosyaların her zaman bir yedeği bulundurulmalıdır.
11. RD KOMUTU NEDİR, NE İŞE YARAR?
İngilizce açılımı "Remove Directory", Türkçe çevirisi "Klasör Kaldır" olan bu komut, klasör silmek için kullanılır. DEL komutundan farkı, sadece dosya yerine sadece klasör silebilmesidir. RD komutuyla klasör silebilmek için 2 önemli koşul vardır. Bunlardan birincisi, silinecek klasörün içi boş olmak zorundadır, yani silinecek olan klasörün içinde başka klasör ya da dosya olmamalıdır. İkincisi ise, istemci içerisinde, silinecek olan klasörün dizininde bulunulmamalı ve klasör o an hiçbir yerde açık olmamalıdır. Örneğin, komut satırında Slobada klasörü üzerinde çalışırken, "RD C:\Slobada" şeklinde verilen komut, silinmek istenen klasörün içinde olunduğu için yanlış olur.
12. DELTREE KOMUTU NEDİR, NE İŞE YARAR?
Türkçe çevirisi "Ağacı Sil" olan bu komut, klasörü içindeki tüm alt klasörlerle ve dosyalarla beraber siler. Bir klasör DEL komutuyla silindiğinde yok olmaz. Silinen sadece altında bulunan dosyalardır. Bununla birlikle, RD komutu da bir klasörü boş olmadıkça silmemektedir. Bir klasörü altındaki dosya ve klasörleriyle birlikte yok etmek için DELTREE komutunu kullanmak gerekir. Bu komutun geri dönüşü olmadığı için yok edilecek klasörün altında bulunan bütün nesnelerin ne içerdiği bilinerek kullanılmalıdır. Ayrıca DELTREE bir dış komuttur. Deltree.exe dosyası yanlışlıkla hard diskten silindiğinde RD komutu kullanılmak zorundadır.
13. COPY KOMUTU NEDİR, NE İŞE YARAR?
Türkçe çevirisi "Kopyala" olan bu komut, dosya kopyalamak için kullanılır. Bir klasörden başka klasöre ya da diskete dosya kopyalanabilir. Genel kullanımı COPY <"Kaynak"> <"Hedef"> şeklindedir. Her iki bölümde de mutlaka bir yol veya dosya ismi kullanılmalıdır. Yani COPY komutu kullanılırken neredeki hangi dosyanın nereye kopyalanacağı doğru bir biçimde belirlenmelidir. Aksi taktirde yanlış bir kopyalama işlemi yapılır yada komut hata verir. Kullanımına bir kaç örnek verecek olursak;
"COPY slobada.html C:\Slobada" komutu, ana klasör altındaki slobada.html dosyasını Slobada klasörü içine kopyalar.
"COPY C:\Slobada\*.* C:\TrGg" komutu, sabit diskin ana klasörü altındaki Slobada klasörü içindeki tüm dosyaları, Sabit diskin ana klasörü altındaki TrGg klasörü içine kopyalar.
14. XCOPY KOMUTU NEDİR, NE İŞE YARAR?
Bir klasörü istenilen klasöre tüm dosya ve alt klasörleriyle birlikte kopyalar. Genel kullanımı XCOPY <"Kaynak"> <"Hedef"> <"/s"> <"/e"> şeklindedir. Burada hedeften sonra kullanılan /S parametresi, boş olanların dışındaki klasör ve alt klasörleri kopyalamayı; /E parametresi ise, boş olan klasörleri de kopyalamayı sağlar. Kullanımına bir örnek verecek olursak;
"XCOPY Teknoloji\*.* Slobada" komutu, Teknoloji klasörünü tüm alt klasör ve dosyalarıyla birlikte Slobada klasörü içine kopyalar.
15. FORMAT KOMUTU NEDİR, NE İŞE YARAR?
Türkçe çevirisi "Biçimlendir" olan bu komut, belirtilen disk ya da disketi DOS işletim sisteminin kullanımına hazır hazır hale getirir. Yani disk yada disketi biçimlendirir, formatlar. Formatlanan disk yada disket üzerindeki tüm bilgiler silinir. Genel kullanımı FORMAT <"Sürücü İsmi:"> <"Parametreler"> şeklindedir. Birlikte kullanıldığı parametrelere bir bakalım.
/V: Formatlanan birime etiket (isim) vermek için kullanılır.
/F: Disket formatlarken formatlanan disketin kapasitesini belirtmek için kullanılır. 1,44 yada 720 olarak belirlenebilir. Ancak 1,44 MB’lık disket formatlanırken belirtilmese de olur.
/S: Disketi önce formatlar sonra sistem (başlangıç) dosyalarını diskete kopyalayarak disketi açılış (başlangıç-sistem) disketi yapar.
/U: Disk yada disket koşulsuz olarak yeni baştan biçimlendirilir. Yani sektörler ve izler(Tarck) yeniden oluşturulur. Bu şekilde formatlanan disk yada disket içindeki bilgiler kurtarılamaz.
/Q: Hızlı biçimlendirmedir. Sektör ve izleri yeniden oluşturmaz. Sadece disk yada disket üzerindeki bilgileri siler.
FORMAT komutunun birlikte kullanıldığı parametrelere baktıktan sonra, bir de komutun karışık ve ileri düzey kullanımı ile örnekler verelim:
"Format A: /F:720" komutu, 720 KB’lık disketi biçimlendirir.
"Format C: /U /V:SLOBADA" komutu, sabit diski koşulsuz olarak yeniden formatlar ve etiketini (ismini) SLOBADA yapar.
/F: Disket formatlarken formatlanan disketin kapasitesini belirtmek için kullanılır. 1,44 yada 720 olarak belirlenebilir. Ancak 1,44 MB’lık disket formatlanırken belirtilmese de olur.
/S: Disketi önce formatlar sonra sistem (başlangıç) dosyalarını diskete kopyalayarak disketi açılış (başlangıç-sistem) disketi yapar.
/U: Disk yada disket koşulsuz olarak yeni baştan biçimlendirilir. Yani sektörler ve izler(Tarck) yeniden oluşturulur. Bu şekilde formatlanan disk yada disket içindeki bilgiler kurtarılamaz.
/Q: Hızlı biçimlendirmedir. Sektör ve izleri yeniden oluşturmaz. Sadece disk yada disket üzerindeki bilgileri siler.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder